İnsan nefsini dizginleyen en önemli etkenlerden birisi de oruçtur. Özellikle açlık insanın nefsin tam terbiye etmekte ve onun kötü hislerini kırmaktadır. Bunu bilen Peygamberimiz şehevi hislerine hakim olmakta zorlanan kişilere oruç tutmayı tavsiye etmektedir. Oruç ise imsak vakti girmekle başlar ve akşam vakti ile biter. Bu orucu devamlı tutmak mecburiyetinde değiliz. Özellikle şehevi duygularımızın galeyana geldiği dönemlerde tutmamız isabetli olur. Böylece haramlardan uzak kalmış oluruz.
İrade; nefisten gelen behimi arzu ve iştahların, şuur ve hayata yön vermesini önleme keza, kendine hakim olma gücü ve iktidarıdır. Terbiye edilmiş iradeler, sırasıyla; önce duygu ve temayülleri, sonra da düşünce ve davranışları kontrol altına alarak, yararlı ve ahlâkî olanları tatbik ve icra ederler, uygun olmayanları da şuur altına iter ve hapsederler.
İnsan iradesine işlerlik kazandıran, ona başarı ve mutluluklara tırmanma iktidarı veren en meşru ve verimli kaynaklar ise, sırasıyla; doğru bilgi, sağlam inançlar, riyasız ibadetler ve içten kopup gelen ihlaslı dualardır. Çünkü insanlar bildiklerini yapar, inanç ve kanaatleri ile amel ederler.
Psikiyatri uzmanları asrımız insanında, ruhî buhran yapan, onu cinnet ve suça, hat-ta intiharlara iten, en önemli sebebin yalnızlık olduğunu söylüyorlar. Modern insanı yalnızlığa iten başlıca faktörün ise, onu mâneviyattan; sevgi, iyilik, hoşgörü ve fedâkârlık gibi nice fazîlet değerlerinden uzaklaştırıp, bencil ve aç gözlü bir mahlûk haline sokan maddeci felsefeler ve ona dayalı eğitim sistemleridir.
Son asırda gelişen teknik, toplumları büyütmüş olmasına rağmen, aile ve dostluk sınırlarını küçültmüş ve insanı her gün biraz daha yalnızlığa iterek, kendi dar benine hapsetmiştir. Böylece aile, akraba dayanışması yok olmuş, dostluk ve samimiyetini yitirmiş, yürüyen menfaât ve rekabetler insanları zıt kardeşler haline getirmiştir. Sahte gülüşler, riyakârane sözler, derinlikten mahrum yakınlıklar, insanları ruhsuz ve özsüz yaratıklar derecesine düşürmüştür. Beraber eğlenip birlikte kafa çektiklerine aldanmamak gerekir. Bunlar dahi, sadece içlerindeki sıkıntıyı defetmek için birbirlerinden yararlanma; yani, yine şahsi çıkar maksadına matuf davranışlardır.
İbadetler insanı her zaman nefsi ile karşı karşıya getirir ve her yapılan ibadet irademizi güçlendiren bir unsur olurken nefsimizi zayıflatan bir güç durumundadır. İradesini güçlendiren insan ibadetlerine dikkat etmeli, günahlardan uzak durmalı ve kendisine ve insanlığa faydalı işlerle meşgul olmalıdır.
Ptsi Tem. 21, 2008 2:01 pm